Титиов врв

Титиов врв, уште е познат како Турчин или Шар е меѓу најубавите, а воедно и највисок врв на Шар Планина и втор по височина во Република Македонија. Изграден е од мезозојски варовници, доста распукан и оголен. Инаку има пирамидална форма. Околу самиот врв, поради силно мразно разорување се јавуваат камени реки и сипари. Северозападно од врвот е изворот на р. Пена на која се протега преубав видик, а јужно се наоѓаат неколку глацијални езера меѓу кои најинтересните се Белото и Боговинското 

езеро. 

Хрватска

 ГЕОГРАФСКА ПОЛОЖБА И ГОЛЕМИНА 

    Република Хрватска е сместена во западниот дел на Балканскиот Полуостров. Има специфична форма, а се граничи со 5 држави и тоа: Унгарија, Србија, Босна и Херцеговина, Црна Гора и Словенија. Југо-западниот дел од државата има долга брегова линија кој што излегува на Јадранското Море. Во овие граници државата зазема површина од околу 56 600 км кв. (126-то место меѓу државите во светот)

БРЕГОВА РАЗГРАНЕТОСТ И РЕЛЈЕФ

​     Брегот на Хрватска е многу разгранет. Од полуостровите најкарактеристичен е Истра, јужно од него се простира Кварнерскиот Залив, во кој се наоѓаат островите: Крк, Црес и Раб. Јужно од нив се простираат островите: Брач, Хвар, Вис, Корчула, Млет и др. 

     Во северните делови државата се одликува со низински релјеф. Тоа е делот од Панонската Низина, кој се нарекува Славонија. Кон југ во Хрватска се простираат повеќе планини, кои не надминуваат 1 800 м н.в. а меѓу нив поголеми се: Голема и Мала Капела, Велебит, Динара и Биоково. Тие се составени од варовнички карпи, па според тоа изобилуваат со пештери и карстни полиња. 

 КЛИМА

    Во Хрватска на брегот е застапена медитеранска клима, а на планините планинска. Помеѓу овие два климатски типови и во Панонската Низина застапена е умерено-континентална клима.

 ХИДРОГРАФИЈА

    Реките во Хрватска припаѓаат на две сливни подрачја. Во Црноморскиот слив припаѓаат реките: Дунав, Драва и Сава, во сливот на Јадранското Море припаѓаат реки со мала должина, од нив позначајнии се: Крка и Цетина.

НАСЕЛЕНИЕ

    Денес во Хрватска живеат околу 4 100 000 жители (на 129-то место во светот). Населението во Хрватска се одликува со намален наталитет и висок удел на старо население, што во комбинација со емиграцијата на работоспособното население, доведува до намалување на бројот на жители во државата. Најголем дел од населението се христијани- католици.

​6. НАСЕЛБИ

    Главен и најголем град во Хрватска е Загреб (со околу 800 000 жители). Други поголеми градови се: Сплит, Ријека и Осиек.

 СТОПАНСТВО

    Полјоделството е развиено во посеверните пониски предели, а најмногу се одгледува: пченица, пченка, шеќерна репка, сончоглед и друго. Во Хрватска добро развиено е сточарството (говедарство, овчарство и свињарство). Од индустриските гранки застапени се: прехрамбената, текстилната, хемиската и бродоградбената. Особено значајна стопанска гранка е туризмот. Покрај крајбрежјето на Хрватска, голем број на посетители бележи и градот Загреб, како и Плитвичките Езера.

Грција

 ​ГЕОГРАФСКА ПОЛОЖБА И ГОЛЕМИНА

   Република Грција е држава сместена во најjужниот дел на Балканскиот Полуостров. Таа е островска и полуостровска земја. На север граничи со Македонија и Бугарија, на исток со Турција и на запад со Албанија. Бреговата линија на државата е ограничена од водите на Јонското Море на запад, Средоземното Море на југ и Егејското Море на исток. Во овие граници Република Грција зазема површина од 131 957 км кв. (95-то место меѓу државите во светот). 

 БРЕГОВА РАЗГРАНЕТОСТ И РЕЛЈЕФ

   Брегот на Грција е меѓу најразгранетите во Европа. Него го сочинуваат речиси сите облици на брегова разгранетост. Од полуостровите најголеми се: Халкидик, Атика и Пелопонез, кој со Коринтскиот Канал е претворен во остров. Меѓу заливите најкарактеристични се: Солунскиот, Орфанскиот и Коринтскиот. Од бројните острови поголеми се: Крф, Кефалонија, Крит, Евбеја, Тасос и други, а од островските групи: Киклади и Споради. 

   Грција е претежно планинска земја. Поголеми планини се: Грамос, Пинд, Парнас и Тајгет, а највисокиот врв е на планината Олимп (2 917 м н.в.). Низините зафаќаат значително помала површина, а од нив се издвојуваат: Солунската, Сереската и Тесалија. 

КЛИМА

   Климата во Грција е разновидна, а за најголем дел од нејзината територија (крајбрежниот појас) е карактеристична средоземноморската клима, во северните делови изменето-средоземноморска, а над 1 000 м н.в. е застапена планинската клима.

ХИДРОГРАФИЈА

   Од реките особено значајна се: Бистрица, Вардар, Струма, Места и Марица, сите тие припаѓаат во сливот на Егејското Море, а другите реки се кратки и со помало количество на вода.             

 НАСЕЛЕНИЕ

   Денес во Грција живеат помалку од 11 милиони жители (80-то место меѓу државите во светот). Како и за најголем дел од државите во Европа и за Грција е карактеристичен и високиот удел на старо население (над 65 години), во вкупното население во државата, кој изнесува над 20 %. Според етничката припадност во Грција најзастапени се Грците со околу 85 %, а кон северните делови од државата се застапени малцинства од сите соседни држави (Албанци, Македонци, Бугари и Турци)

 НАСЕЛБИ

   Главен град на Грција е градот Атина, во кој заедно со просторот што го зафаќа целата агломерација живеат над 3 000 000 жители. Други поголеми градови се: Солун (околу 700 000 жители), Патрас, Ираклион, Лариса и др.

 СТОПАНСТВО

   Во полуостровскиот дел од државата главно се одгледува пченица и јачмен, како и памук, сончоглед и тутун, додека во островскиот дел се застапени медитеранските култури: маслинки, лимони, портокали, свокви и грозје. Што се однесува до индустрискиот развој и сеопштиот стопански развој на државата, Грција иако е одамна членка на ЕУ, таа значително заостанува во однос на другите европски земји. Како посебно значајна и развиена стопанска гранка се издвојува туризмот. Топлата клима и долгата брегова линија, со бројните плажи, во комбинација со богатото културно-историско наследство, се причина Грција да биде една од најпосетените туристички дестинации, со посетители од цела Европа. Грција извезува: медитерански култури, тутун и некои индустриски производи, а увезува: нафта, земјен гас, автомобили, машини и други индустриски производи.

Србија

ГЕОГРАФСКА ПОЛОЖБА И ГОЛЕМИНА

 Република Србија е јужноевропска држава сместена во централниот дел од Балканскиот Полуостров, која кон север се поврзува со регионот Средна Европа. Таа граничи со 8 држави, и тоа: на југ со Македонија, на исток со Бугарија и Романија, на север со Унгарија, на запад со Хрватска, Босна и Херцеговина и Црна Гора. Во јужниот дел од Србија се наоѓа и покраината Косово, која во последните неколку години полека ги остварува долгогодишните аспирации за остварување на независност со воспоставување на свои институции и државни симболи, што е резултат и на силната меѓународна поддршка. Во овие граници Република Србија зазема површина од 88 360 км кв. (111-то место меѓу државите во светот). 

РЕЛЈЕФ

    Србија се одликува со разновиден релјеф. Младите планини се застапени во западниот дел, а покарактеристични од нив се: Златибор, Шар Планина и Копаоник. На Шар Планина е и највисокиот врв во државата (2 651 м н.в.). Во Југоисточниот дел се застапени стари планини, кои се дел од Родопските Планини, додека во источниот дел се застапени млади планини, кои се продолжение на Карпатите. Најголема низина во Србија е Панонската Низина, која се состои од три целини: Банат, Бачка и Срем. Од котлинските простори карактеристични се: Нишката и Метохиската. 

​

КЛИМА

    Најраспросранет тип на клима во Србија е умерено-континенталниот. Покрај него по долината на реката Бел Дрим, во југо-западниот дел од државата е застапена изменето-медитеранската клима. Во Панонската Низина е застапена континентална степска клима, а на планините над 1 000 м н.в. е застапена планинска клима.

ХИДРОГРАФИЈА

    Најголемо значење меѓу реките во Србија има реката Дунав. Таа има голем број на притоки, меѓу кои особено значајни се: Тиса, Сава, Велика Морава и Тимок. Реката Дунав е значајна за: речниот сообраќај, наводнувањето и хидроенергијата (особено кај Ѓердапската Клисура). Освен споменатите реки кои припаѓаат на Црноморскиот речен слив, во сливот на Јадранското Море припаѓа реката Бел Дрим, а на Егејското сливно подрачје реката Лепенец.

НАСЕЛЕНИЕ

    Во Србија денес живеат околу 9 милиони жители (од нив околу 2 милиони на Косово). (Според тоа се наоѓа на 96-то место во Светот). Освен Србите и Албанците (на Косово), во Србија застапени се и некои малцинства, како што се: Унгарци (во Војводина), Роми, Хрвати, Македонци и Бошњаци. Покрај големата концентрација на население во и околу главниот град, со голема густина на населеност се одликуваат и просторите на Панонската Низина и Косово. За населението на Србија карактеристична е и силно изразената емиграција на населението, особено во 90-тите години на XX век, кога се смета дека државата ја напуштиле над 300 000 жители.

НАСЕЛБИ

    Главен и најголем град во Србија е Белград, со над 1 200 000 жители. Други поголеми градови се: Нови Сад, Приштина (на Косово), Ниш, Крагуевац и Суботица.

СТОПАНСТВО

    Од стопанските гранки во Србија особено е развиено земјоделството, посебно во Панонската Низина и по долината на реката Морава, а намногу се одгледува: пченицата, пченката, сончогледот и шеќерната репка. Од индустриските гранки застапении се: прехрамбената, машинската, автомобилската и текстилната. И туризмот зазема свое место во стопанството на Србија, и тоа зимскиот туризам (на Златибор и Копаоник) и бањскиот туризам (Нишка, Врњачка, Врањска и Сокобања)

Езера на планината Галичица

ВОВЕД 

Планината Галичица се наоѓа во југозападниот дел на Р. Македонија. Нејзините граници се природни и јасно одредени, со исклучок кон југ каде што ја преминува границата со Р. Албанија. Планината Галичица се издигнува како хорст помеѓу Охридско-струшката и Преспанската Котлина. Највисок врв е Магаро (2253 m). Геолошката градба на планината Галичица ја сочинуваат карпи со палеозојска, мезозојска и кенозојска старост. Карпите со мезозојска старост се претставени со филитоиди, гранодиорити, сиенодиорити и сиенити, мезозојските со тријаски карпи од кластично-карбонатната фација и карбонатнорожначката фација, како и магматски карпи со јурска старост, перидотити и серпентинити, и габро. Карпите со кенозојска старост се застапени со неогени седименти и тоа среден и горен плиоцен, и квартерни седименти кои што се претставени со езерски и барски седименти, глациофлувијални седименти, црвеници, делувиум и пролувиум. 

Во геоморфолошки поглед во релјефот се среќаваат површи, флувиоденудациони карстни површи, флувијалните облици, карстните облици (претставени со површински (шкрапи, вртачи, ували и карстни полиња) и подземни (пештери, пропасти и понори) облици), фосилен глацијален релјеф и нивационите процеси и облици. 

Во однос на климатските карактеристики анализите се вршени врз база на блиските и околните метеоролошки и дождомерни станици, пред се од Станковски С. и Василески Д. (Група автори, 1990), бидејќи на планината Галичица автоматска метеоролошка станица е поставена од пред неколку години на превојот Галичица. Просечниот вертикален температурен градиент изнесува 0,52 ºC на секои 100 m височина па според тоа температурата на воздухот на височина од 1000 m би изнесувала 9,3 ºC, на 1500 m 6,8 ºC, а на 2000 m 4,3 ºC. Во однос на врнежите, нивното количество се зголемува со порастот на височината за 70-80 mm на секои 100 m височина, па така на 1000 m височина просечно би паѓале по 800- 850 mm, на височина од1500 m по 1000-1100 mm, а на височина од 2000 m по околу 1200-1250 mm. 

Во однос на хидрографските карактеристики, истите се условени од геолошката градба на теренот. Во повисоките делови изворите се ретка појава и истите се се периодичен и повремен карактер додека како се оди кон подножјето, нивниот број се зголемува, па така во подножјето на планината во близина на манастирот Св. Наум се наоѓа најголемиот извор во Р. Македонија, изворите Св. Наум кои што го формираат езерото Острово со вкупна максимална издашност од 11 m3 /s (Стојадиновиќ, Шапкарев, 1962). Речните текови се ретки и истите се со периодичен и повремен карактер, меѓу кои, Боунска Река, Источка Река, Стипонска Река, Скребатска Река, Сушица и др. На планината галичица се јавуваат 12 порои, од кои 5 на преспанската страна и 7 на охридската страна. Поради отсуството на вода, на планината Галичица се изградени голем број на бунари, 4 цистерни и повеќе микроакумулации, за кои што ќе стане збор нешто подоцна. Поради својата географска положба, помеѓу двете наши најголеми тектонски езера, како и поради карактеристичната флора и фауна, дел од планината галичица (200 km2 ) во 1958 г. е прогласен за национален парк.

ЕЗЕРА НА ПЛАНИНАТА ГАЛИЧИЦА 

Поради специфичната геолошка градба, пред се од карбонатни карпи, чија што дебелина изнесува од 500-550 m, во високопланинските делови на Галичица отсуствува хидрографската мрежа. Природни езера се среќаваат во подножјето на планината Галичица и истите всушност претставуваат остатоци од поголеми лагуни кои што егзистирале во геолошкото минато. Поради отсуството на вода во високопланинскиот дел, за напојување на стоката во 30-те години од XX век се изградени повеќе микроакумулации. Врз основа на горенаведеното, во основа езерата на планината Галичица може да се поделат на природни и вештачки езера.

Природни езера

 Природните езера на планината Галичица можеме да ги поделиме на три групи, и тоа: постојани, периодични и повремени езера. Постојани се 2 езера, 1 е периодично езеро, а бројот на повремените заезерувања тешко може да се утврди.

 Постојани езера

 Постојани природни езера на планината Галичица се јавуваат само во нејзиното подножје, и истите претставуваат остатоци од поголеми лагуни кои што егзистирале во геолошкото минато. Тоа се езерото Острово и Стењското Езеро (Блато). Во минатото пред изградбата на автокампот Љубаништа, на таа локација постоела лагуна, која што со изградбата на кампот е целосно уништена.

 Езерото Острово се наоѓа покрај јужниот крај на Охридското Езеро во близина на манастирот Св. Наум. Ова езеро спаѓа во типот на лагуни, кое што Валилески Д. го издвојува како посебен поттип на крајбрежно-изворско езеро (Василески, 1995). Ова езеро е создадено со снижувањето на нивото на Охридското Езеро, при што некогашното заливче под дејството на брановите постепено е затворено со крајбрежен бедем широк околу 10 m. Езерото е долго 220 m, широко 140 m, а најголемата длабочина му изнесува 3,5 m. Помеѓу езерото Острово и Охридското Езеро постои краток површински водотек со должина од 12 m. Со вода се храни од изворите Св. Наум (кои што народот ги нарекува Изворите на Црн Дрим), односно, од 18 крајбрежни и 30 сублакустриски (подводни) извори чија што вкупна максимална издашност изнесува 11 m3 /s (Стојадиновиќ, Шапкарев, 1962). Во езерото се наоѓаат два острова, од кои што помалиот се користи како ресторан, а поголемиот е целосно обраснат со шума. При мојата посета на 27. 08. 2004 г. температурата на водата на крајбрежните извори се движеше од 10,7-11,5 ºC, а pH вредноста се движеше од 6,9-7,1, во најголем дел 7,0. Температурата на водата во средишниот дел изнесуваше 11,6 ºC, pH вредноста 7,0, а на излезот од езерото температурата на водата изнесуваше 11,8 ºC, а pH вредноста 7,2. Езерото Острово во однос на Охридското Езеро се однесува како криптодепресија, бидејќи неговото ниво е повисоко од нивото на Охридското Езеро во просек за 0,56 m, додека дното во просек му е пониско за 2,94 m од нивото на водата во Охридското Езеро. Во минатото се правени многу обиди за да се утврди потеклото на водите во изворите Св. Наум. Претпоставките биле дека нивното потекло е од водите на Преспанското Езеро, кое што е повисоко за околу 160 m од Охридското Езеро, кои што понираат низ карстните масиви на Галичица во Мала Преспа на повеќе локации (Завир, Врагодупка и др.), па имало и обиди тоа да се докаже и со уфрлање на боја во понорите (Цвијић, 1911). Конечно во почетокот на 80-г од XX век, со примена на природни изотопи е докажано дека партиципацијата на Преспанското Езеро во водите на изворите кај Св. Наум е cca 42 % и претставува 25 % од вкупно дренираните преспански езерски води кои што понираат низ варовничките маси на Галичица (Ановски и др., 1987).
 Езерото Острово претставува строго заштитена зона во рамките на националниот парк Галичица.

 Стењското Езеро (Блато) се наоѓа кај с. Стење кај Преспанското Езеро. Спаѓа во видот на мочуришни езера. Од Преспанското Езеро е одделено со песочен бедем широк 100 m. Јаковљевиќ (Јаковљевић, 1933) наведува дека истиот е долг 400-500 m, но сметам дека истиот е многу подолг 1,5-2 km и го одделувал целиот Стењски Залив од Преспанското Езеро, а со засипување со нанос и поради спуштањето на нивото на Преспанското Езеро, од големата лагуна останал само нејзиниот најдлабок дел. Има елиптична форма со правец на протегање северозапад-југоисток, со максимална должина од 618 m и максимална широчина од 393 m. Зафаќа површина од околу 20 ha која што во текот на годината варира, а 101 максималната длабочина му изнесува 3,5 m која што исто така варира. Во зависност од височината на нивото на Преспанското Езеро тоа е повремено се поврзува со истото. Езерото Острово (Ангеловски, 2004) Последната комуникација на блатото со Преспанскто Езеро била во 1941-1942 г. кога поради високиот водостој песочниот бедем бил прекинат (Стојмилов, 2003). Денес поради ниското ниво на Преспанското Езеро (кое според официјалните податоци е -7,5 m под “0” кота) на патот кој што води по самиот срт на бедемот на суво е и цевката со пречник 300 mm која што е поставена за истекување на вишокот вода од блатото во влажните периоди. Во старите карти на НП “Галичица” истото е обележано како строго заштитена зона, но од пред неколку години со ревалоризацијата на строго заштитени те зони во паркот, истото е избришано од строго заштитена зона (наводно поради изградба на туристички комплекс) и не се споменува воопшто во публикациите на паркот. На 24. 05. 2004 г. длабочината му изнесуваше 1,5- 2,5 m, температурата на водата 14,7 ºC, а pH вредноста 6,1. Во најголем дел е обраснато со трска, шавар, жолта перуника и др.

 Периодични езера

 Од периодичните природни езера на планината Галичица постои едно езеро кое што има полигенетско потекло, односно во неговото изградување улога одиграле флувијалната и карстната ерозија. На планината Галичица, во близина на Стари Завој, во месноста Езерце, во влажниот период од годината се формира периодично езерце, кое го нареков Завојско Езеро  Дното на Завојското Езеро обраснато со шамак (Ангеловски, 2008) Езерото е формирано во изворишните делови на Рувче Река во теренот изграден од плочести варовници со рожнаци, кои се прекриени со делувијален нанос од метапесочници. во средишниот дел се  наоѓа мала вртача со дијаметар 50 sm и длабочина од 20 sm. Во сушниот дел од годината дното на езерото е обраснато со шамак. За врема на нашата посета на 16. 06. 2009 г. езерото беше без вода, но дното беше влажно. Според трагите од заезерувањето, утврдивме дека истото е со должина од 41 m (во правец СЗ-ЈИ), максимална широчина од 28,8 m (во правец СЕ-ЈЗ) и длабочина од 30 sm. Површината на езерото во овие димензии изнесува околу 944,7 m2 , а волуменот околу 283,4 m3 . Во некои периоди од годината езерото делува како проточно, бидејќи низ него протекува повремениот водотек кој се спушта од падините јужно од него. Со вода се храни претежно од врнежите и стопениот снег, како и со вода од повремениот водотек на Рувче Река.


 Повремени заезерувања

 После топењето на снегот, карстните полиња на планина Галичица, особено Ѓафа и Суво Поле се поплавуваат, по кратко време водата се повлекува, а во вдлабнатините и во алувијалните вртачи по дното се формираат заезерувања. Ваквите заезерувања се најчести во карстното поле Ѓафа. До нивно формирање најчесто доаѓа поради неможноста на понорите по дната на алувијалните вртачи да ја примат сета вода која што се слева во нив. Голем број од ваквите заезерувања се искористени за изградба на микроакумулации, за кои што ќе стане збор нешто подоцна. Овие заезерувања не се целосно истражени и целосно евидентирани. Првото вакво заезерување се наоѓа веднаш после локвата Ѓафа, движејќи се кон југ, кој всушност претставува алувијална вртача со понор кој што не може целосно даја прими водата од стопениниот снег. При мојата посета на 02. 04. 2004 истото имаше кружен облик со должина 3,9 m, широчина 3,4 m, длабочината изнесуваше 0,8 m, но се забележуваа траги од поголемо заезерување со дијаметар околу 10- 11 m. Температурата на водата изнесуваше 16,3 ºC, а pH вредноста 6,9. При мојата втора посета на 09. 04. 2004 г. водата беше целосно повлечена, а вртачата беше сува. Останатите локации се во близна на локвата Црвена Земја, помеѓу локвите Црвена Земја и Долна (кое што има специфичен бубрежест облик) и јужно од локвата Долна. Според кажувањето на Ристо Ламбески од с. Елшани, типично заезерување се формира во чиниестата алувијална вртача-понор во централниот дел на карстното поле Суво Поле. Имено снегот кој што се топи од околните падини на Суво Поле прави водотеци, од кои најголеми се оние од Бугарска Чука (1801 m) и од долината кај Мечкина Локва. Водите кои што се слеваат во вртачата прават заезерување, а поради понирањето водата во него постојано кружи. Вртачата е со дијаметар од 50 m и длабочина од 2,5 m, а истата месното население ја нарекува Црвена Земја (овде треба да се направи разлика со микроакумулацијата Црвена Земја во карстното поле Ѓафа). Поради специфичните климатски појави во последните 30-тина години, оваа појава не е забележана. Јужно од селото Илино, во месноста Влек се формира вакво повремено заезерување со дијаметар од 6-7 m кое што со вода се храни од дождовите и топењето на снеговите. за негово искористување во непосредна близина е изградено хранилиште за дивеч.

 Вештачки езера

 Во подножјето на планината Галичица се јавува само една мала акумулација, а додека за изградба се планирани уште две мали акумулации кои што би служеле за наводнување. За напојување на стоката во високопланинските делови на планината Галичица во 30-те години на XX век се изградени повеќе микроакумулации.

 Мали акумулации

 Малата акумулација Рудник или Езерце, всушност претставува напуштен површински коп на јаглен. Создадено е во почетокот на 80-те години на XX век со експериментален коп на јаглен во плиоцените седименти од страна на текстилната фабрика “Преспатекс” – Ресен. Езерото има неправилна трапезоидна форма со должина 150 m, широчина 78 m, максимална длабочина од 16 m, при што зафаќа површина од околу 9 360 m2 и волумен од 149 760 m3 вода. При мојата посета на 26. 05. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 18,4 ºC, а pH вредноста 6,4-6,5. Во западниот дел е обраснато со трска. Водата од езерото се користи за наводнување и спортски риболов на крап, со кој што истото е порибено. Со вода се храни од изданот во кој што е всечено, како и со вода од врнежи.

Малата акумулација Рудник (Езерце), (Ангеловски, 2004) Во сливот на Боунска Река се планира изградба на мала акумулација со височина од 18 m, широчина на круната од 3 m, должина 135 m и вкупна запремнина од 720 000 m3 вода од кои 546 000 m3 вода би била корисна вода, а 15 550 m3 вода како мртов простор. Водата од оваа акумулација во основа ќе се користи за наводнување на 270 ha земјоделски површини засадени со овоштарници, како и за добивање на електрична енергија, во одредени случаи за рибарство и други потреби (Група автори, 1990). Во сливот на Источка Река исто така се планира изградба на мала акумулација, со височина на браната од 18 m, корисна зафатнина од 700 000 m3 вода. Водата од оваа акумулација ќе се користи за наводнување на 208 ha обработливи земјоделски површини, пред се засадени со овоштарници и за други потреби (Група автори, 1990).

 Микроакумулации

 Поради недостатокот на вода за напојување на стоката во високопланинските предели на Галичица, по директна наредба на Кралот на Југославија, во 30-те години на XX век се изградени поголем број на микроакумулации. Овде се напасувале преку 100 000 грла овци. Како локации се избрани местата каде што повремено се заезерувала водата по дната на карстните полиња, во скарстените речни долини, како и во поголемите вртачи. Истите се градени со наизменично редење на слоеви црвеница и волна и набивање со помош на коњи. При секое напојување стоката се пуштала низ локвите за дополнително да се набие подлогата, па така истите и се самоодржувале. Во текот на 50-те и 70-те години од XX век се извршени одредени санациони зафати, изградени се пумпи и бетонски водопоила. Но некои санациони зафати довеле и до нивно оштетување. Микроакумулациите на број ги има 23 од кои што 9 постојано имаат вода, 7 имаат периодично вода, а 7 имаат повремено или воопшто не држат вода. Од нив една е ѕидана, две се ѕиданоземјени, 4 се бетонирани (чиј што средишен дел е во вид на бунар и имаат заштитен прстен од ѕидани камења), а останатите се земјени. Микроакумулациите народот ги нарекува локви, па при опишувањето ќе бидат употребувани автентичните имиња, а дополнително ќе бидат дадени и имињата под кои што се среќаваат во литературата и на картите. Опишувањето ќе биде од север кон југ.

 Микроакумулацијата Петринско Поле се наоѓа на дното на една голема вртача под котата 1542 m. Таа е од земјен тип, кој со вода се храни од непосредната сливна површина, а поради неодржување и запуштеност, вода има само за време на топењето на снегот. Локвата има елипсоидна форма, со димензии 48 m должина, 27m ширина, а максималната длабочина изнесува 1 m. Нејзината површина изнесува 1 036,8 m2 .

 Микроакумулацијата Горни Исток е сместена во полето кое се наоѓа помеѓу врвовите Бигла и Црвен Камен, на самиот пат кој води кон врелото Горни Исток, на 200 m од чешмата Горни Исток. Оваа микроакумулација е од земјен тип со елуипсовидна форма, со должина 23,3 m, широчина 13 m, длабочина 0,9 m и површина 242,32 m2 . На 21. 06. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 26,3 4 ºC, а pH вредноста 7,1. Со вода се храни од непосредната сливна површина, како и од изданот во кој што е всечена. Во голема мера е исполнета со нанос и обрасната со барска вегетација и постојано има вода.

Микроакумулацијата Џафа (Ѓафа) е сместена во североисточниот дел на карстното поле Ѓафа. Таа е од ѕиданоземјена со димензии: должина 57 m, широчина 40 m, длабочина преку 1 m (месец април) и површина од 1 824 m2 . На 31. 03. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 55,7 4 ºC, а pH вредноста 6,9. Со вода се храно од непосредната сливна површина, изворот Ѓафа, како и од преливот на блискиот бунар. Во јужниот дел е изградена пумпа со бетонски корита за напојување на стоката, а северно од неа има бунар. Околниот ѕид е доста оштетен. Таа постојано има вода.

 Микроакумулацијата Црвена Земја (Дупкана) сместена е во централниот дел на полето Ѓафа, во месноста Дупкана. Таа е најголема микроакумулација на Галичица, а е изградена од набиена црвеница, од каде што доаѓа и името. Долга е 86 m, широка 52 m, длабока 0,5 m, а има површина од 3 577,6 m2 . На 02. 04. 2004 г. температурата на водата изнесување 11,7 ºC, а pH вредноста 7,4. Со вода се храни од стопениот снег и дождовите што се слеваат од полето Ѓафа.

Микроакумулацијата Долна Локва е сместена во јужниот дел на полето Ѓафа, во месноста Долна. Таа има облик на латинската буква “V” бидејќи е доста оштететна од возилата кои во летниот период, кога таа е сува, низ неа си направиле пат, при што е оштетен долниот заштитен слој. Долга е 75 m, широка 30 m, длабока 0,4 m, со површина од 1 800 m2 . На 02. 04. 2004г. температурата изнесуваше 15,9 ºC, а pH вредноста 6,6. Со вода се храни од непосредната сливна површина, како и од преливот на блискиот бунар. Вода има периодично.

Микроакумулацијата Горна Локва (Дива Јасика) се наоѓа во месноста Дива Јасика и е од бетонски тип. Нејзината должина изнесува 25 m, широчината 20 m, максималната длабочина во средишниот бунарест дел изнесува 2,5 m и има површина од 400 m2 . На 19. 06. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 22,6 ºC, а pH вредноста 7,2. Таа постојано има вода. Во нејзина непосредна близина има и бунар.

Микроакумулацијата Самоска Локва (Асан Ѓура) (Сл. 4) е сместена во карстното поле Асан Ѓура, на планинарската патека кој што води од планинарската куќа кон Самоска Пештера. Таа е од земјен тип и има кружна форма. Нејзината должина изнесува 37,8 m, широчината 37 m, длабочината 0,5 m, и има површина од 1 118,9 m2 . На 02. 04. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 14,7 ºC, а pH вредноста 7,6. Со вода се храни од непосредната сливна површина и има постојано вода.

Микроакумулацијата Симонческа Локва во карстното поле Асан Ѓура, во полето помеѓу Гребенине и котата 1527 m. Таа е од ѕидан тип и има елипсовидна форма. Нејзините димензии изнесуваат должина 22 m, широчина 11 m, длабо;ина од 2,5 m и површина од 193,6 m2 . На 02. 04. 2004г. температурата на водата изнесуваше 9,0 ºC, а pH вредноста 6,5. Со вода се храни од изданот во кој што е всечена, како и од преливот на блискиот бунар. Во пролетниот дел на годината таа е од проточен тип, каде водата што истекува од неа понира во блискиот понор. Околу неа има пумпа со бетонски корита, а помеѓу бунарот и неа има земјени корита. Вода има постојано.

Микроакумулацијата Студино I е сместена во увалата Студино. Има траголна форма, сместена е во близина на бунарот Студино и е од земјен тип. Околу неа се забележуваат траги од поголемо заезерување. Нејзината должина изнесува 9 m, широчината 8 m, длабочина 0,4 m, има површина од 75,6 m2 . На 09. 04. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 16,1 ºC, а pH вредноста 7,7-7,8. Со вода се храни од непосредната сливна површина, како и од преливот на блискиот бунар. Вода има периодично.

Микроакумулацијата Студино II е сместена во централниот дел на увалата Студино. Таа е од земјен тип со елипсовидна форма. Нејзината должина изнесува 54 m, широчина 30 m, длабочина 0,5 m, и има површина од 1 296 m2 . На 09. 04. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 16,8 ºC, а pH вредноста 7,7. Со вода се храни од непосредната сливна површина, а во нејзина близина се наоѓа бунареста вртача која што најверојатно е продолжение на пештерата Самоска Дупка. Вода има периодично.

Микроакумулацијата Студино III е сместена јужно од Студино II. Таа е од земјен тип со елпосовидна форма. Нејзината должина изнесува 51 m, широчина 26 m, длабочина 0,45 m, и има површина од 1 060,8 m2 . На 09. 04. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 20,7 ºC, а pH вредноста 7,7-7,8. Со вода се храни од непосредната сливна површина, а вода има само периодично.

Микроакумулацијата Студино IV е сместена југоисточно од Студино III. Таа е од земјен тип со кружна форма. Нејзината должина изнесува 20 m, широчина 15 m, длабочина 0,3 m, и има површина од 240 m2 . На 09. 04. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 24,3 ºC, а pH вредноста 7,8. Со вода се храни од непосредната сливна површина, а вода има само периодично.

Микроакумулацијата Два Бунари сместена во месноста Два Бунари во една длабока вртача. Таа е од бетониран тип со бунарес дел во центарот. Обликот и е кружен со дијаметар 10 m, длабочина 1 m, и има површина од 80 m2 . На 09. 04. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 1 ºC, а pH вредноста 6,8. При нашата посета во поголем дел беше испонета со снег. Со вода се храни од непосредната сливна површина и од преливот на блискиот бунар, а вода има периодично. Во околината има ѕидана ограда од камен и бетонски корита за напојување на стоката.

Микроакумулацијата Мечкина Локва е сместена во шумата Косто Бачило и југозападниот дел од Суво Поле. Таа е од земјен тип со кружна форма. Нејзината должина изнесува 14,5 m, широчина 13,6 m, длабочина 0,6 m, и има површина од 157,8 m2 . На 11. 05. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 11,9 ºC, а pH вредноста 7,2-7,3. Со вода се храни од непосредната сливна површина, како и од блискиот бунар, а вода има преку целата година

. Микроакумулацијата Косто Бачило е сместена во месноста Косто Бачило и е од бетонски тип со бунарен средишен дел и ограда од камен и бетон. Таа има пречник од 18 m, длабочина 2 m, со површина од 259,2 m2 . На 19. 06. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 23,5 ºC, а pH вредноста 7,3. Со вода се храни од непосредната сливна површина, како и од преливот на блискиот бунар. Таа е исполнета со нанос и во поголемиот дел е обрасната со барска вегетација. Вода држи преку целата година. Во нејзина близина има бетонско корито и ѕидан бунар.
 Микроакумулациите Симонческа Локва и Мечкина Локва

 Микроакумулацијата Црвен Камен е сместена во месноста Црвен Камен и е на најголема надморка височина од околу 1870 m. Таа е од земјен тип со кружна форма со дијаметар 36,7 m, длабочина 1,5 m, и има површина од 1 077,5 m2 . Таа во минатото држела вода преку цела година, а птици доаѓале дури од Охридското Езеро. Меѓутоа, месното население сакајќи да го исчисти наносот од неа, го оштетило заштитниот слој и истата сега не држи вода. Во нејзина близина има бунар.

Микроакумулацијата Зли Дол е сместена десно од превојот Галичица (1600 m) во бунарестата вртача Зли Дол. Таа е од бетонски тип со кружна форма и бунарест дел во средината. Нејзината должина изнесува 20 m, широчина 19 m, длабочина 1,5 m, и има површина од 304 m2 . На 25. 04. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 8,7 ºC, а pH вредноста 8,3. Со вода се храни од непосредната сливна површина, и вода има преку целата година. На патеката кон врвот Магаро во месносна Липова Ливада (Липоња) се наоѓа микроакумулацијата Липова Ливада која што е оштетена, не држи вода и тешко може да се утврди нејзината локација.

Микроакумулацијата Глајшо е сместена увалата Поле до црквата Св.Спас. Целото поле во пролетно време е заезерено. Таа е од земјен тип со кружна форма со дијаметар 33 m, длабочина 0,6 m, и има површина од 871,2 m2 . На 11. 05. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 22,3 ºC, а pH вредноста 7,6. Со вода се храни од непосредната сливна површина, изданот во полето и преливот од блискиот бунар. Вода има само периодично. Во поголем дел е обрасната со трева, а во средишниот дел со барска вегетација, па затоа тешко се одредуваат нејзините граници.

Микроакумулацијата Св.Атанасие е сместена под манастирот Св.Атанасие, кај с.Љубаништа.. Таа е од ѕидано-земјен тип со елипсовидна форма. Нејзината должина изнесува 20 m, широчина 6 m, длабочина 0,5 m, и има површина од 96 m2 . На 27. 08. 2004 г. температурата на водата изнесуваше 10,9 ºC, а pH вредноста 7,0-7,1. Таа е од проточен тип. Водата се користела за наводнување на Љубанишко Поле. Со вода се храни од изворите кои што се во неа и еден извор од страна

 Микроакумулациите Војтина I, II и III се наоѓаат во месноста Војтина, под изворите Крека и Попов (Велички) Клајнец. Поради близината на граничната линија тие се запоставени, обраснати со трева, не држат вода и тешко можеше да се утврди нивната локација. 

 ЗАШТИТА, РЕВИТАЛИЗАЦИЈА, И ТУРИСТИЧКА ВАЛОРИЗАЦИЈА НА ЕЗЕРАТА НА ПЛАНИНАТА ГАЛИЧИЦА

 Во однос на заштитата на езерата на планината Галичица треба да се обрне внимание врз туристичката инвазија врз природните езера, пред се на езерото Острово и Стењското Езеро (Блато). Со планираната изградба на туристичките развојни зони во овие делови ќе се уништи природниот амбиент, квалитетот на подземните води, ќе се загадат водите на овие езера, а на Стењското Езеро му се заканува и целосно уништување. Езерото Острово и сега е под закана од отпадните води од ресторанот кој што се наоѓа на помалиот остров, иако истиот е во строго заштитена зона на паркот. Потребно е целосно отстранување на ресторанот од островот и изградба на пречистителна станица за отпадните води од манастирскиот комплекс. Во однос на ревитализацијата, ова пред се се однесува на микроакумулациите, кои со мали санациони зафати би се обновиле, водата во нив би се задржувала подолго време, а заедно со ревитализацијата на бунарите, цистерните и чешмите во овие предели би се обезбедил дополнителен туристички мотив. Кај Долна Локва треба да се обезбеди нова патека, како возилата не би поминувале низ нејзиниот басен. Со иградба на асфалтен пат кој што би ги поврзувал преспанските села во подножјето на Галичица, би се олеснил животот на жителите во овој крај, како и комуникацијата помеѓу селата, а езерото Рудник би било и подостапно за спортски риболов. За подобра туристичка валоризација на езерата на планината Галичица, потребно е и нивно детално картирање и обележување на пристапните патеки. ЗАКЛУЧОК Планината Галичица се наоѓа во југозападниот дел на Република Македонија. Таа се издигнува како хорст помеѓу помеѓу Охридско-струшката и Преспанската Котлина. Високопланинскиот дел е изграден претежно од тријаски варовници чија што дебелина достигнува од 500-550 m, па поради тоа отсуствува хидрографска мрежа. Природни езера се среќаваат во подножјето на планината Галичица и истите всушност претставуваат остатоци од поголеми лагуни кои што егзистирале во геолошкото минато. Природните езера на планината галичица може да се поделат на постојани повремени и периодични. Постојани езера се Острово и Стењското (Блато), а периодично е Завојското Езеро. Вештачките езера спаѓаат во мали и мокро акумулации. единствена мала акумулација е езрото Рудник или Езерце кое што е создадено со експериментален ископ на јаглен. Поради отсуството на вода во високопланинскиот дел, за напојување на стоката во 30-те години од XX век се изградени повеќе микроакумулации, кои што се 23 на број.

Автор на текстот Александар АНГЕЛОВСКИ

 ЛИТЕРАТУРА 

1. Ангеловски А. (2011): Хидрографско-хидролошки карактеристики и водостопански проблеми во сливот на Коселска Река; магистерски труд (во ракопис), стр. 1-240, Скопје. 

2. Ановски Т. и др. (1987): Востановување на потеклото на водите од изворите на Дрим кај св. Наум, Охрид; Центар за примена на радиоизотопи во науката и стопанството, стр. 1-39, Скопје. 3. Василески Д. (1995): Класификација на езерата во Република Македонија според начинот на постанок на езерските басени; Географски разгледи, кн. 30, стр. 71-79, Скопје 

4. Група автори (1990): Извештај за проектот Пелистер и Галичица природни и социогеографски истражувања; ПМФ, стр. 1-348, Скопје. 

5. Јаковљевић Ј. С. (1933): Преспанско Језеро; Гласник Скопског Научног Друштва, св. XIX, стр. 76-94, Скопље. 

6. Стојадиновиќ Ч. Шапкарев Ј. (1962): Врелото на Црниот Дрим ("Острво") кај манастирот Св.Наум; Географски зборник, кн. III, стр. 27-46, Скопје 

7. Стојмилов А. (2003): Физичка географија на Република Македонија; ПМФ, стр. 1-320, Скопје. 8. Цвијић Ј. (1911): Основе за географију и геологију Македоније и Старе Србије; Књ. III, Српска Краљевска Академија, стр 689-1272, Београд. 9. Cohen A. S. (2003): Paleolimnology: the history and evcolution of lake systems; Oxford University Press, pp 1-500, Oxford.

Романија

ГЕОГРАФСКА ПОЛОЖБА И ГОЛЕМИНА

    Романија е средноевропска земја, која на исток излегува на Црно Море, а граничи со 5 држави, и тоа: Молдавија на исток, Украина на север, Унгарија и Србија на запад и Бугарија на југ. Во овие граници зафаќа површина од околу 240 000 км². 

 ПРИРОДНО-ГЕОГРАФСКИ ОДЛИКИ

​     Романија се одликува со сложена релјефна структура. Од Планините се издвојуваат Карпатите, кои во јужните ограноци се нарекуваат Трансилвански Алпи. Тоа се млади верижни планини, со голем број на врвови над 2 000 м н.в. Втора релјефна целина е Трансилванија која е всушност висорамнина, таа е уште позната и по името Ердељ. Исто така во Романија се застапени и неколку пространи низини, тоа се: Влашката, Молдавија, Добруча и Банат.

     Климата на планинските предели е планинска, со долги и снежни зими, а на пониските места е континентална. Кон Црното Море, односно околу брегот е застапена медитеранска клима.

     Од реките најзначајна е реката Дунав. Другите реки извираат главно од Карпатите, а поголеми меѓу нив се: Олта, Серет и Прут. Сите реки припаѓаат во сливот на Црно Море.

 НАСЕЛЕНИЕ И НАСЕЛБИ

     Во Романија денес живеат околу 19 500 000 жители, со просечна густина на населеност од 84 ж/км². Од нив 89 % се Романци, а од останатите најзастапени се Унгарците со 6% и Ромите 3 %. Романците се од романската група на народи. Најголем дел од населението се припадници на православната вероисповед.

     Главен град на Романија е Букурешт (речиси 2 милиони жители), а други поголеми градови се: Констанца, Темишвар, Клуж и Крајова.

СТОПАНСТВО

     Романија е богата со природни ресурси, од кои најзначајни се: нафтата и земјениот гас. Од индустриските гранки најразвиени се: петрохемиската, машинската, металургијата, текстилната и прехрамбената. Од земјоделските култури се одгледува: пченка, сончоглед и шеќерна репа. Сточарството е застапено на карпатите. Романија извезува: нафта и нафтени деривати и машини. Туризмот во Романија е во развој, особено на крајбрежјето на Црно Море каде се наоѓа одморалиштето Мамаја во близина на Констанца.

Данска

1. ГЕОГРАФСКА ПОЛОЖБА И ГОЛЕМИНА

    Данска се наоѓа во регионот Северна Европа. Се простира на полуостровот Јиланд и на уште околу 500 острови (од кои 108 се населени). Има поволна географска положба и претставува мост помеѓу Северна и Средна Европа. Копнена граница има само со Германија (на југ). Излегува на Северно и на Балтичко Море. Најблиски држави со кои се поврзува по воден пат се Шведска и Норвешка, од кои е раздвоена со протоците Категат и Скагерак. Има површина од околу 43 000 км². На Кралството Данска му припаѓаат и најголемиот остров во светот- островот Гренланд (со околу 50 000 жители) и Фарските Острови (околу 56 000 жители).

2. ПРИРОДНО-ГЕОГРАФСКИ ОДЛИКИ

​     Данска е една од најниските држави во Светот, со просечна надморска височина од само 34 м, нејзината територија всушност е пространа брановидна низина, со највисока точка кај местото Ејер Бавнехе, од само 173 м н.в. Поради големиот број на острови, Данска се одликува со долга брегова линија од 7 314 км. Покрај полуостровот Јиланд, се издвојуваат најголемите острови: Селанд, Фин и Лоланд. За Данска се карактеристични и бројните протоци, мошне значајни за морепловството, од кои покарактеристични се: Скагерак, Категат, Ересунд, Голем и Мал Белт. 

     Климата во Данска е атлантска, се одликува со свежи лета и благи зими. За климата посебно влијание има и влажниот западен океански ветер, кој овозможува да има врнежи во текот на целата година, при што со дожд годишно се одликуваат околу 180 денови. Реките во Данска се кратки и неповолни за пловидба. 

3. НАСЕЛЕНИЕ И НАСЕЛБИ

     Во Данска денес живеат околу 5 800 000 жители, а густината на населеност во државата изнесува 134 ж/км², со што е најгусто населена држава во регионот Северна Европа. Данска, како и најголем дел од државите во Европа, се одликува со големо учество на лицата постари од 65 години. Тој удел изнесува околу 20 %. Според етно-јазичната поделба на населението, Данскиот народ спаѓа во групата на народи Германи. Денес во Данска живеат околу 90 % Данци, додека останатите 10-тина % се: Германци, Пољаци, Турци, Ирачани, Романци итн. Според верската припадност 76 % од населението се декларирало како дел од Данската Протестантска Црква, додека најзастапено религиозно малцинство во Данска е Исламот со околу 4 % од вкупното население.

     Главен, најголем и најнаселен град во Данска е градот Копенхаген. Пошироката околина на градот го претставува и најгусто населениот дел од државата, каде што живеат околу 1/3 од вкупното данско население. Дури 87 % од вкупното население во државата живее во градовите. Други поголеми градови се: Архус, Оденсе и Алборг.

4. СТОПАНСТВО

     Според сите показатели за развојот на стопанството, Данска е една од најразвиените земји во Светот. Околу 75 % од населението работи во услужните дејности, 24 % во индустријата, а само 1 % се занимава со земјоделство. Во Данска најмногу се произведуваат житарици и сточна храна, а се повеќе се одгледува зеленчук и цвеќе во стакленици. Посебно значајно од сточарските гранки е свињарството (13 милиони), а многу не заостануваат и останатите гранки, со што Данска е една од најпрепознатливите земји во Светот по производството на висококвалитетни млечни и месни производи. Данска е најзначајната рибарска држава во ЕУ, располага со 2 700 бродови и годишен улов од над 2 милиони тони (13-та во Светот). По 1950 година, во Данска особено се инвестира во образуванието, истражувачката и научната дејност, со што земјата од земјоделска се преориентирала во индустриска. Поразвиени индустриски гранки се: прехрамбената, машинската (мотори, велосипеди, и земјоделски машини), фармацевтската, индустријата за мебел, хемиската, електротехничката (медицински апарати), текстилната и индустријата за играчки. Данска се одликува со мошне развиен: патен, железнички, воден и воздушен сообраќај. Велосипедот е особено значајно превозно средство.

5. ЗАНИМЛИВОСТИ 

     - Интернетот е многу раширен и има практична примена во Данска. Голем број на професии како: благајник, библиотекар и сл. речиси не постојат, бидејќи се е компјутеризирано, а наплатата на услугите се врши он-лајн.

     - Рекреативниот спорт во Данска е многу раширен меѓу популацијата. Интересно е тоа што термините секој си ги одредува сам, а тој што нема да ги испочитува, задоцни и сл. е должен да плати одредена казна.

     - Излегувањето после 18 часот во Данска се смета за непристојно. Тогаш данците најчесто имаат семејна вечера.

     - Данците се познати како особено штедлив народ. Најчесто пазарат во петок бидејќи тогаш маркетите се со најниски акциски цени. Земањето на кредити од банките е ретка појава  и истите неможат да се подигнат без добра причина.

     - Данците веруваат во терапевтската моќ на спиењето надвор од домот. Па така неретка е сликата пред детските градинки на колкички во кои  има мали деца, кои спијат надвор на различни временски прилики. Во Данска се популарни и шумските градинки, при што децата престојуваат во шумски предели, развивајки ја својата креативност во природна средина.

     - Во Данска земањето на фармацевтски производи, пред се лекови  е вистинска реткост.

     - Бидејќи е северна земја и има поголема потреба од светлина, во Данска многу ретко се користат пердиња, а многу често страните на куќите се само од стакло.

     - Во Данска образованието до завршувањето на факултет и здравствената заштита се бесплатни.

     - Просечната плата во Данска изнесува над 5 000 €.

     - Данска веќе подолго време е држава во која живеат најсреќните луѓе во светот (Македонија е на 95-тото место). Тоа е утврдено според повеќе фактори (здравјето на населението, медицинска нега, чувството на самодоверба, семејни односи, безбедност на работното место, политички слободи, некорумпираност на власта и сл.).

     - Во главниот град на Данска – Копенхаген има повеќе велосипеди од автомобили.

     - Иако е држава во Северна Европа, Данска се одликува со голем број на плажи. За голем број од нив е карактеристичен пејзажот во кој се застапени ветерниците. 

Виртуелна прошетка на прекрасната пештера Убавица.
Клилни на фотографијата за да започнеш виртуелнара прошетка во внатрешноста на пештерата.

Географија на Европа

Најдлабокото езеро во Европа
Најголемото езеро во централна Европа
Најголемото алпско езеро
Бледско езеро
Најголемото езеро во Финска
Мазурски езера
Најголемиот глечер во Европа
Најдолгата река во Франција
Тјоурсау
Северн
Најдолгата река на Пиринејскиот полуостров
Карлови Вари
Јадранско море
Првата рибарска земја во Европа
Најмалата држава во светот
Симболот на Копенхаген
Најголемиот полуостров во Европа
Највисокиот  водопад во Европа
Највисокиот врв на Пиринејскиот полуостров
Скандинавски планини
Елбрус
Гросглокнер
Ардени
Ртањ планина
Проклетије
Фрушка гора
Бен Невис
Цугшпице
Европа релјеф

Месински теснец
Макарска ревиера
Халкидики
Азорски острови
Фарски острови
Пристанишни градови во Европа
Лејк Дистрикт
Најголмиот фјорд во Норвешка



Австрија
Бугарија
Романија

Србија
Словенија
Германија
Финска
Норвешка
Данска
Полска
Швајцарија

Кантереон

Повеќегодишна билка со жолти цветови која расте насекаде низ ливадите и планинските падини на европскиот континент и е исто така присутна на нашето поднебје. Кантарионот содржи многубројни лековити состојки: етерични масла, јагленохидрати, белковини, пектинска и миристинска киселина, витамин Ц, танини (9-11%), смола, антоцијанини, хиперфорин и хиперицин кои му ја даваат црвената боја на неговиот сок, каротен, биофлавоноиди, холин, фитосерин и трагови од алкалоиди. Кантарионот содржи и мелатонин, хормон кој се лачи во организмот при заспивање и е потребен за одржување на сонот (на овој начин кантарионот делува против несоница и помага за опуштање на организмот и емоционална добросостојба).Екстрактите од жолтиот кантарион наоѓаат широка примена во фармацијата и козметиката.Депресија и мигрена

Ова растение покажало многу добри резултати при лечење на депресија и мигрена. Причината се крие во една од супстанциите што ги содржи кантарионот наречена хиперицин.  Оваа супстанција го смирува организмот, го намалува физичкиот замор и води до ослободување на мали количини допамин, кои не прават да се чувствуваме посреќни. Тоа е и причина да се препорача конзумацијата на жолт кантарион во нашето секојдневие.ГастритЛуѓето што страдаат од болести на дигестивниот систем, а имено чир, гастрит и различни воспаленија на дванаесетпалачното црево имаат голема полза од приемот на жолт кантарион, бидејќи тој делува на две нивоа. Ја смирува болката и го стимулира зараснувањето на рани. Чај од кантарион помага при киселини, гадење, колики, лошо варење, диареја.РаниКако што веќе спомнавме, жолтиот кантарион има позитивно влијание на отворени рани. Компреса од жолт кантарион помага за побрзо заздравување на раната. Исто така ова растение ќе ви помогне да ја заштитите раната од инфекции.НастинкаЧај од жолт кантарион се препорачува и во почетен стадиум на грип и настинка. Дејството на жолтиот кантарион ќе помогне да го совладате периодот на болест многу полесно.

Бугарија

ГЕОГРАФСКА ПОЛОЖБА И ГОЛЕМИНА

   Република Бугарија е држава во Јужна Европа, поточно е сместена во источниот дел на Балканскиот Полуостров. Таа на север граничи со Романија, на запад со Македонија и Србија, а на југ со Грција и Турција. На исток Бугарија излегува на Црното Море. Во овие граници Република Бугарија зазема површина од 110 912 км кв (103-то место меѓу државите во светот).

 РЕЛЈЕФ

   Освен во северните делови каде што се протега дунавската долина, Бугарија е претежно планинска земја. Во средишните делови се протега Стара Планина (Балкан), јужно од неа е планината Риласо највисокиот врв на Балканот - Мусала (2 925 м н.в.), додека уште појужно се протега Пирин Планина, на која кон исток се надоврзуваат Родопите. Од низините, покрај долината на реката Дунав каде се простира Долнодунавската Низина, се издвојува и Тракиската Низина, по долината на реката Марица.

КЛИМА

   Климата во Бугарија е разновидна. Сепак најголем дел од земјата се одликува со умерено-континентална клима. Приморската (средоземноморска) е застапена на бреговите на Црното Море, изменето-средоземномоската е карактеристична за долината на реката Марица, а над 1 000 м н.в. е застапена планинската клима.

ХИДРОГРАФИЈА

   Од реките особено значајна е пограничната река со Романија, реката Дунав, која го формира и најголемото сливно подрачје (црноморското), додека во сливот на Егејското Море припаѓаат реките: Марица, Струма и Места. Покрај малиот број на котлински езера, Бугарија се одликува со голем број на леднички езера, на над 2 000 м н.в.

НАСЕЛЕНИЕ

   Денес во Бугарија живеат нешто над 7 милиони жители (над 100-тото место меѓу државите во светот). Интересно за земјата е тоа што после 1990-тите години популацијата континуирано се намалува (тогаш броела околу 9 милиони жители). Тоа се должи на нискиот природен прираст и високите вредности на емиграциските бранови од државата кон други, поразвиени држави од ЕУ. За Бугарија е карактеристичен и високиот удел на старо население (над 60 години), во вкупното население во државата, кој изнесува речиси 20 %. Според етничката припадност во Бугарија најзастапени се Бугарите со околу 85 %, а позастапени малцинства се турското со околу 9 % и ромското со околу 5 %.

 НАСЕЛБИ

   Главен град на Бугарија е градот Софија со над 1 300 000 жители. Други поголеми градови, со над 100 000 жители се: Пловдив, Варна, Бургас, Русе, Стара Загора и Плевен.

СТОПАНСТВО

   Бугарија иако е земја членка на ЕУ се смета дека е земја во развој, односно заостанува зад европскиот просек. Најголем дел од стопанските активности се поврзани со полјоделството и сточарството. Исто така како посебно развиена стопанска гранка се јавува туризмот. Летниот туризам се развива долж Црноморскиот брег (Златни Песоци, Варна, Несебар, Бургас и др.), додека зимски и планински туристички места се развиле на Рила и на Пирин Планина (Боровец, Банско и др.). Бугарија извезува: раноградинарски култури, тутун, овошје, грозје и некои индустриски производи, а увезува: нафта, земјен гас, автомобили, машини и други индустриски производи.

Дали сте знаеле

Дали знаете кое е највисокото село во Македонија? Тоа е селото Кракорница се наоѓа во горното сливно подрачје на реката Радика, меѓу планините Кораб и Шар Планина. Селото е планинско, на надморска височина од 1.530 м, и се смета за највисоко населено место во Македонија. Оддалечено е 31 км од Гостивар. Атарот на селото зафаќа површина од 8,2 км2. Селото е поврзано со макадамски пат од Богдево, кој понатаму продолжува до селото Бродец. Според последниот попис од 2002 година, во Кракорница имало 15 жители. Во селото имало 3 домаќинства и 16 живеалишта.

Германија

                                                     ГЕРМАНИЈА

Површина: 357 021 км2

Население: 82 милиони жители

Главен град: Берлин

Официјален јазик: германски

Географска положба, граници и големина. Германија се наоѓа во Средна Европа. Се граничи со Полска и Чешка на исток, со Австрија и Швајцарија на југ, со Франција, Луксембург, Белгија и Холандија на запад, а на север се граничи со Данска и излегува на Северното и Балтичкото Море. Зафаќа површина од 357 021 км2.

Брегова разгранетост. Должината на брегот изнесува 2390 км. Во Северното Море, позначајни се Источнофризиските и Севернофризиските Острови, а во Балтичкото Море, островот Риген, Фемарн и други.

Релјеф. Во поглед на релјефот, Германија е составена, главно од три поголеми макрорелјефни целини, и тоа: Низини на север (Северно Германска Низина), Висорамнини во централниот дел (Централна Германска висина) и Високи планини на југ (Јужно Германски планини), а таму доминира планинскиот венец Алпи, со највисокиот врв во Германија - Цугшпиц (2963 м).

Клима. Во северозападните делови има океанска клима, а движејќи се кон југ климата се менува во континентална, а на планините владее планинската клима.

Хидрографија.Поголеми реки се: Дунав, Рајна, Мајна, Лаба, Одра, Везер, Мозел, Емс и други. Многу значајни за Германија се долгите речни канали. Најголем од нив е Мителандскиот Канал кој ги поврзува реките Рајна и Лаба. Најголемо езеро во Германија е Боденското Езеро (539 км2).

Население и населби. Германија има 82 милиони жители, просечната густина на населеност е 230 ж/км2. Најгусто се населени просторите по текот на реката Рајна како и подножјето во Централната германска висина, таму се наоѓаат големите градски агломерации, посебно во Рур и Франкфурт и пошироката околина на Штутгард. Планинските предели се многу ретко населени. Населението го сочинуваат Германците со 92%, потоа следуваат Турци, Италијанци, Полјаци и други. Во поглед на верската припадност, 37% се протестанти, 35% се католици, 4% се муслимани, 17% се жители кои не се припадници на верка заедница и 7% се на останатите религии. Официјален јазик е германскиот.

Главен град е Берлин (3.4 милиони), други поголеми градови се: Хамбург, Минхен, Келн, Франкфурт, Есен, Штутгард, Дортмунд, Диселдорф, Бремен и други.

Државно уредување. Германија е сојузна парламентарна република.

Стопанство:

Земјоделство. Германија има добро развиено земјоделство, а 33% од нејзината вкупна површина е под обработливо земјиште. Од житните култури најраспространета е р’жта (2 во светот), а во централните и јужните делови се одгледува пченица, јачмен (3 во светот), пченка и зоб.  Германија по производството на компирот кој е многу важен продукт во земјата е на седмото место во светот. Од индустриските култури најзастапени се шеќерната репа, маслодајната репа, хмељот, сончогледот и тутунот. Околу градовите се произведува и разновиден зеленчук. Од сточарството доминира говедарството, свињарството и живината. Произведуваат млеко (4 во светот), путер (5 во светот), сирење (3 во светот), месо (5 во светот) итн. Развиени се и овоштарството и лозарството.

Рударство. Основната суровина на германската индустрија отсекогаш биле големите наоѓалишта на квалитетниот камен јаглен и железната руда.

Индустрија. Индустријата во Германија е подеднакво распоредена во речиси сите делови на земјата, сепак доминираат големите индустриски региони како што се Рур, Сар, Берлин, Дрезден, Штутгард, Минхен, Хамбург и Франкфурт. Развиени се сите индустриски гранки, но сепак главни столбови на германската индустријата се машиноградбата, електротехничката, електронската, црната металургија, хемиската, индустријата за прецизна механика и автомобилската индустрија.

Трговија. Има добро развиена трговија, увезува и извезува најразновидна производи, а најголеми трговски партнери на Германија се: Франција, САД,

Туризам. Најатрактивни туристички дестинации во Германија се Берлин, Минхен, Келн, Лајпциг, Лубек и други кои располагаат со многубројни културно-историски знаменитости. Покрај тоа, се одржуваат големи меѓународни саемски манивестации и приредби. Летниот туризам најмногу е развиен во одмаралиштата кои се наоѓаат крај Северното и Балтичкото Море, а пак зимскиот туризам е најразвиен во алпските планински центри.

Сообраќај. Развиени се патниот, железничкиот, бродскиот и воздушниот сообраќај.